Những vấn đề “phức tạp” xung quanh ngành điện vẫn liên tục được mổ xẻ, không chỉ từ các nhà quản lý. Báo Đại Đoàn Kết đã trao đổi với Ông Đinh Tuấn Minh, Trung tâm Nghiên cứu kinh tế và chính sách (Đại học Quốc gia) quanh vấn đề cơ chế nào là hợp lý cho giá điện (?).
Thưa ông, thời điểm này đưa ra cơ chế giá điện mới (trong đó dự kiến cho phép điều chỉnh giá điện theo các yếu tố đầu vào) liệu có phù hợp hay không vì giá điện tác động đến nhiều lĩnh vực của nền kinh tế? Liệu cơ chế điều hành hiện nay của ngành điện (được cho là không phù hợp) có phải là cốt lõi của việc không có giá điện hợp lý hay không? Hay là tại vì sự độc quyền của ngành điện?
Tôi cho rằng việc đề xuất cơ chế điều hành giá điện linh hoạt là hợp lý và cần thiết vì chắc chắn sẽ có tác động tốt cho nền kinh tế trong dài hạn, mặc dù ngắn hạn có thể gây ra chút khó khăn cho các doanh nghiệp. Các doanh nghiệp sẽ phải thích ứng với giá điện khi tăng, khi giảm phụ thuộc vào yếu tố đầu vào như (than, nước, khí...) để tính toán mọi hoạt động, kinh doanh của doanh nghiệp. Tuy nhiên, đối với mục tiêu dài hạn thì sẽ tốt, vì ngành điện sẽ chủ động hơn trong việc cung cấp điện và quan trọng hơn là học biết được họ sẽ thu được lợi nhuận là bao nhiêu sau khi sản xuất ra 1kw điện.
Giải pháp tách phát điện khỏi truyền tải, mua bán và điều độ (như đề xuất của Bộ Công thương) trong kế hoạch tái cơ cấu ngành điện liệu có giúp đưa giá thành bán lẻ điện tăng giảm hợp lý hay không, thưa ông?
Như những kết quả nghiên cứu mà Trung tâm đã từng đưa ra, việc tái cơ cấu ngành điện, hiểu một cách nôm na là tách nguồn cung ra khỏi các khâu truyền tải và bán lẻ, nhằm tạo thế cạnh tranh trong khâu phát điện luôn luôn là cách tốt nhất để vừa tạo được cơ chế thu hút vốn đầu tư cho ngành điện, lại vừa có giá điện hợp lý. Thậm chí sẽ có giá thành hấp dẫn hơn khi mà sẽ có nhiều doanh nghiệp cùng muốn tham gia vào lĩnh vực sản xuất điện do thấy lợi nhuận rõ ràng. Đồng thời sẽ khuyến khích các doanh nghiệp cung cấp điện tiết kiệm và nâng cao năng suất...
Vậy thì theo ông cơ chế nào là hợp lý nhất cho giá điện thời điểm này khi mà ngành điện vẫn “lùng bùng” trong bối cảnh thiếu vốn để đầu tư, sản xuất điện mà giá điện thì lại chưa được phép tăng theo những biến động của yếu tố đầu vào?
Thời điểm này chúng ta đang chuyển độc quyền từ khâu cung cấp, bán buôn và bán lẻ sang thị trường điện tự do cạnh tranh, linh hoạt về giá điện nên chắc chắn sẽ gặp nhiều khó khăn. Về phương án đề xuất của Bộ Công thương đưa ra mới đây về việc cải tổ ngành điện, đưa giá điện linh hoạt vào áp dụng tôi hoàn toàn ủng hộ. Tuy nhiên, trong giai đoạn chưa chuyển hoàn toàn sang thị trường cạnh tranh thì chúng ta phải chấp nhận có một cơ quan giám sát và công khai giá thành của điện bán lẻ. Thậm chí phải lựa chọn mô hình như đối với xăng dầu trước khi có thị trường cạnh tranh hoàn toàn.
Xin cám ơn ông!