Bài giảng chuyên đề và toạ đàm khoa học của GS.TS. Edmund Malesky - Giáo sư Kinh tế Chính trị, Đại học Duke, Hoa Kỳ, Giám đốc Trung tâm Phát triển Quốc tế, Trường Chính sách công Sanford, Đại học Duke có chủ đề “Exports in Disguise: Trade Re-Routing During the US-China Trade War” (tiếng Việt: “Xuất khẩu cải trang: Thương mại chuyển dòng trong Chiến tranh Thương mại Mỹ-Trung Quốc”). 

Đây là bài giảng nằm trong chuỗi hoạt động khách mời giảng (guest speaker) của ngành Kinh tế, Khoa Kinh tế Chính trị, Trường Đại học Kinh tế - ĐHQGHN tổ chức vào ngày 6/5/2024. Buổi học không chỉ có sự tham gia của hơn 100 sinh viên đang theo học các học phần Kinh tế chính trị quốc tế và Quản lý công, các giảng viên Khoa Kinh tế Chính trị, Kinh tế Phát triển – UEB, mà còn thu hút các giảng viên đến từ các trường đại học khác quan tâm tham dự.

Giáo sư Malesky được biết đến là nhà nghiên cứu kinh tế chính trị hàng đầu thế giới, có chỉ số ảnh hưởng và uy tín lớn (H-index 41), với các nghiên cứu nổi bật tập trung vào Hoa Kỳ, các nền kinh tế Đông Á và đặc biệt là Việt Nam. Ông là kiến trúc sư trưởng xây dựng các bộ chỉ số nổi tiếng ở Việt Nam trong hai thập niên qua như PCI (do VCCI chủ trì) và PAPI (do UNDP Việt Nam chủ trì). Gần đây ông được mời đến phiên điều trần của Quốc hội Mỹ về chiến tranh thương mại Mỹ-Trung để báo cáo. Ông còn là nhà tư vấn có tầm ảnh hưởng về chính sách rất lớn cho Chính phủ Hoa Kỳ và nhiều cơ quan, tổ chức khác nhau về quan hệ với Việt Nam.

Nội dung bài giảng tập trung vào việc cung cấp một cái nhìn sâu sắc và toàn diện về những tác động của chiến tranh thương mại giữa hai cường quốc kinh tế lớn nhất thế giới. Thực tế cho thấy, khi có chiến tranh thương mại Mỹ-Trung, từ năm 2018, xuất khẩu của Việt Nam sang Mỹ tăng, nhập khẩu của Trung Quốc vào Việt Nam cũng tăng. Chính phủ Mỹ cho rằng các công ty Trung Quốc tạm nhập, tái xuất qua Việt Nam, thay đổi nhãn mã hàng để trốn thuế cao của Mỹ. Do đó, câu hỏi nghiên cứu quan trọng là liệu có đúng là có tình trạng này hay không, hay là trên thực tế xuất khẩu của Việt Nam sang Mỹ tăng và xuất khẩu của Trung Quốc sang Việt Nam tăng là do các công ty Trung Quốc đầu tư vào sản xuất thật sự ở Việt Nam. Nghiên cứu này dùng các bộ số liệu của hải quan Việt Nam, trong đó có các mã code hàng nhập khẩu để tính toán. Kết quả cho thấy, 80% các công ty Việt Nam xuất khẩu sang Mỹ là xuất khẩu hàng hoá sản xuất ở Việt Nam thật, còn 20% là tạm nhập tái xuất từ Trung Quốc. 

Trong đó, các hàng hoá Trung Quốc bị Mỹ đánh thuế càng cao thì tỷ lệ tạm nhập tái xuất qua Việt Nam càng cao. Như vậy, hàm ý chính sách là chính phủ Mỹ không nên quy kết và trừng phạt toàn bộ các doanh nghiệp, hàng hoá Việt Nam xuất khẩu sang Mỹ, mà cần có cơ chế phân biệt bóc tách để đối phó với các công ty thực sự có tình trạng này.

Nội dung của Nghiên cứu này đã được GS. Malesky trình bày trước phiên họp Uỷ ban Thẩm tra Kinh tế và An ninh Mỹ-Trung của Quốc hội Hoa Kỳ điều trần về Chiến tranh thương mại Mỹ-Trung vào ngày 1/3/2024 vừa qua.

Tham dự bài giảng của GS. Edmund Malesky, sinh viên UEB không chỉ được cung cấp một cái nhìn sâu sắc về nền kinh tế chính trị thế giới trong bối cảnh của chiến tranh thương mại Mỹ-Trung, mà còn thể hiện rõ nét định hướng học tập quốc tế mà Nhà trường đang theo đuổi. Qua đó, sinh viên được trang bị những kiến thức và kỹ năng cần thiết để phân tích và đánh giá các vấn đề kinh tế toàn cầu. Các em được mở rộng tầm nhìn, có đầy đủ kiến thúc và thông tin để sẵn sàng thích nghi và thành công trong một thế giới ngày càng phức tạp với nhiều biến động trong nền kinh tế, xã hội. Sự kiện này không chỉ là cầu nối để sinh viên tiếp cận và học hỏi những kiến thức tiên tiến nhất, do chính những bậc thầy trong lĩnh vực đưa ra, mà còn thể hiện cam kết của UEB trong việc mở rộng tầm nhìn và cải thiện chất lượng đào tạo theo tiêu chuẩn quốc tế. 

Ngay sau buổi giảng chuyên đề, PGS.TS. Nguyễn Trúc Lê - Bí thư Đảng uỷ, Chủ tịch Hội đồng Trường Đại học Kinh tế - ĐHQGHN và PGS.TS. Lê Trung Thành - Hiệu trưởng, đã có cuộc tiếp thân mật với GS. Malesky. Tại cuộc tiếp, hai bên đã trao đổi và mở ra các cơ hội hợp tác giữa Trường Đại học Kinh tế và Đại học Duke - một trường Đại học danh tiếng, luôn được xếp hạng Top 10 trường Đại học hàng đầu Hoa Kỳ. 

Các nội dung triển vọng hợp tác bao gồm: Trao đổi học thuật tại các Diễn đàn, Hội thảo khoa học; Trao đổi sinh viên học các học phần có ghi nhận tín chỉ; Tham dự các khoá học ngắn hạn, các chương trình Thạc sĩ song bằng (1 plus 1 Master) và tiền Tiến sĩ (Pre-Doc),…

Trong thời gian gần đây, nhiều giáo sư, chuyên gia hàng đầu thế giới trong lĩnh vực kinh tế đến giảng dạy, nghiên cứu tại Trường Đại học Kinh tế - ĐHQGHN không chỉ góp phần nâng cao chất lượng giáo dục, mà còn khẳng định cam kết của Nhà trường trong việc xây dựng môi trường học thuật mang tầm quốc tế cho cả giảng viên và sinh viên. Bên cạnh đó, việc tăng cường mở rộng mạng lưới hợp tác quốc tế với những trường đại học top đầu thế giới còn mang lại những lợi ích lâu dài, củng cố vị thế, thương hiệu của UEB, đồng thời, trang bị tốt nhất cho thế hệ lãnh đạo tương lai, đủ kiến thức, năng lực và tầm nhìn đối mặt với những thách thức toàn cầu.

Một số hình ảnh khác tại Bài giảng chuyên đề và toạ đàm khoa học của GS.TS. Edmund Malesky - Đại học Duke, Hoa Kỳ: