Đây là tên một phần trong cuốn sách “Minh Trị Duy tân 150 năm nhìn lại” của nhóm tác giả: GS.TS Trần Văn Thọ, GS.TS. Nguyễn Văn Kim, PGS.TS. Nguyễn Anh Thu (đồng chủ biên) cùng các cộng sự, do Nhà xuất bản Đại học Quốc gia Hà Nội xuất bản năm 2020.
Trước hết, đây là
nhóm tác giả nghiên cứu trên nhiều lĩnh vực, có nhiều tác phẩm và công trình
nghiên cứu về kinh tế, lịch sử kinh tế và kinh tế quốc tế,… hợp tác với nhau rất
hiệu quả mặc dù họ làm việc ở những nước khác nhau, ở các môi trường khác nhau.
Cuốn sách được các
nhà khoa học, quản lý trong và ngoài nước quan tâm như: Đại sứ Nhật Bản tại Việt
Nam ngài Umeda Kunio, Phó Trưởng ban Kinh tế TW PGS.TS. Nguyễn Hồng Sơn, Hiệu
trưởng Trường Đại học Kinh tế - ĐHQGHN PGS.TS. Nguyễn Trúc Lê đọc và cho nhiều
ý kiến quý giá.
Về nội dung, cuốn
sách nghiên cứu sâu về tư tưởng Minh Trị là một chuỗi các sự kiện cải cách,
cách tân dẫn đến các thay đổi to lớn trong cấu trúc xã hội và chính trị của Nhật
Bản. Những thành tựu của thời kỳ Minh Trị đã trở thành khung khổ và nền móng
cho sự phát triển của nước Nhật hiện đại, đồng thời để nhiều nước tham khảo. Cuốn
sách này là tập hợp các bài nghiên cứu của các nhà khoa học, chuyên gia, giảng
viên đến từ các trường đại học tại Việt Nam và Nhật Bản đã có những nghiên cứu
sâu về Nhật Bản nói chung và Minh Trị Duy tân nói riêng.
Những hàm ý đối với
Việt Nam, có thể nói, trong tiến trình phát triển của lịch sử Nhật Bản, thời kỳ
Minh Trị có một ý nghĩa trọng đại. Bắt đầu từ sự thay đổi trong nhận thức và tư
duy của thế hệ lãnh đạo Nhật Bản, người Nhật đã đón nhận những tư tưởng, tri thức
tiến bộ của nhân loại, đưa đất nước Nhật Bản giành được những kỳ tích trên con
đường phát triển, xây dựng đất nước. Nhờ có thành tựu của công cuộc cải cách mà
Nhật Bản có thể tiến nhanh trên con đường công nghiệp hoá, hiện đại hoá và trở
thành cường quốc tư bản đầu tiên ở châu Á. Minh Trị Duy tân với vai trò và ý
nghĩa lịch sử của nó, đã trở thành nhân tố thiết yếu trong việc thúc đẩy tiến
trình phát triển của lịch sử Nhật Bản thời kỳ hiện đại. Trên bình diện châu Á,
những thành tựu của công cuộc cải cách còn có nhiều ảnh hưởng với các quốc gia
khu vực. Không ít quốc gia châu Á đã hướng về đảo quốc và muốn đi theo con đường
phát triển của Nhật Bản. Với Việt Nam trong lĩnh vực kinh tế, những bài học mà
cuộc cải cách này mang lại vẫn có ý nghĩa lớn đối với quá trình công nghiệp hoá
và phát triển kinh tế của các quốc gia. Đó là các bài học như phát huy lợi thế
cạnh tranh của ngành dệt may và một số ngành công nghiệp khác, từ đó cải thiện
cơ cấu thương mại; tiếp thu công nghệ, tri thức nước ngoài để thực hiện công
nghiệp hoá đất nước; thúc đẩy sự phát triển của khu vực kinh tế tư nhân; sự hợp
lý và nhất quán trong việc ban hành chủ trương, chính sách của Nhà nước; nhanh
chóng thích nghi về thể chế khi hội nhập kinh tế quốc tế.
Trong cuốn sách, một
số nghiên cứu về kinh tế Nhật Bản có ảnh hưởng đến Việt Nam. Đó cũng là những ý
nghĩa hiện đại của “Minh trị Duy tân” trên các khía cạnh kinh tế và văn hoá
cũng như mối quan hệ hợp tác kinh tế toàn diện giữa Việt Nam và Nhật Bản hiện
nay.
Cuốn sách vừa mang
ý nghĩa lịch sử, vừa mang ý nghĩa văn hóa trong bối cảnh phát triển kinh tế
toàn cầu hiện nay. Bài học của cải cách Minh Trị vẫn hiện hữu trong các nền
kinh tế hiện đại kết nối các quốc gia với nhau qua cách tiếp cận tương đồng về
văn hóa.
Về các tác giả chủ biên của sách:
| GS.TS. Trần Văn Thọ:
Tốt nghiệp Tiến sĩ Kinh tế tại Đại học Hitotsubashi,
Tokyo, Nhật Bản; từng làm việc tại Trung tâm Nghiên cứu kinh tế Nhật Bản; nguyên là ủy
viên chuyên môn trong Hội đồng
Tư vấn Kinh tế của Thủ tướng Nhật Bản.
Từ năm 2000 đến nay ông là Giáo sư Kinh tế tại Đại học Waseda,
Nhật Bản và hiện nay là thành viên trong Tổ Tư vấn kinh tế của
Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc. |
| GS.TS.
Nguyễn Văn Kim: Tốt nghiệp đại học ngành Lịch sử, chuyên
ban Lịch sử Thế giới, Trường Đại học Tổng hợp Hà Nội năm 1985; bảo vệ luận án Tiến sĩ năm 1999, được công nhận học hàm Phó Giáo sư
năm 2005; Giáo sư năm 2015. Chuyên nghiên cứu về lịch sử và các vấn đề kinh tế -
xã hội Nhật Bản thời cận thế; quan hệ thương mại, bang giao châu Á thế kỷ
XVI-XVIII. Hiện nay là, Giám đốc Trung tâm Biển và Hải đảo, Chủ nhiệm Bộ môn Lịch sử
Toàn cầu, Trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn, Đại
học Quốc gia Hà Nội; Phó Tổng thư ký kiêm Trưởng Ban đối ngoại, Hội
Khoa học Lịch sử Việt Nam. |
| PGS.TS.
Nguyễn Anh Thu: Tốt
nghiệp Tiến sĩ Kinh tế năm 2009 tại
Trường Đại học Quốc gia Yokohama, Nhật Bản; học hàm Phó Giáo sư năm 2017.
Từng làm việc tại một số công ty đa quốc gia và Bộ Công thương Việt Nam trước khi trở thành
giảng viên và hiện nay là Phó Hiệu trưởng Trường Đại học Kinh tế - Đại học Quốc gia Hà Nội. Lĩnh vực nghiên
cứu chính của bà là hội nhập
kinh tế quốc tế, đặc biệt là tự do hoá thương mại và đầu tư trong ASEAN và
châu Á, các vấn đề liên quan đến tăng trưởng xanh. |
Các tác giả khác: GS.TS. Furuta Motoo, Ông Tetsu Funayama, PGS.TS. Nguyễn Thị Kim Chi, PGS.TS. Phan
Chí Anh, PGS.TS. Nguyễn Việt Khôi, PGS.TS. Trang Thị Tuyết, PGS. TS. Phạm Thị
Thu Giang, TS. Nguyễn Thị Phương Dung, TS. Nguyễn Xuân Đông, TS. Nguyễn Thu Hà,
TS. Lương Minh Việt, TS. Phạm Anh, ThS. Trần Thị Mai Thành, ThS. Vũ Hoàng Mạnh Trung,
ThS. Masashi Yamaguchi, ThS. Lê Thị Tú nh, ThS. Mai Thị Thanh Mai, Nguyễn Thị Trang.