Bên cạnh đó, kế toán xanh hay kế toán môi trường cũng là một lĩnh vực nghiên cứu mới tại Việt Nam và trên thế giới trong những năm gần đây nhằm định hướng các doanh nghiệp sử dụng tài nguyên một cách có hiệu quả và giảm thiểu tác động tiêu cực đến môi trường. Doanh nghiệp là một tác nhân quan trọng trong chiến lược tăng trưởng xanh, hoạt động đầu tư của doanh nghiệp cần được định hướng gắn với các cam kết về môi trường hoặc ghi nhận đầy đủ trách nhiệm xã hội của doanh nghiệp đối với môi trường. Do vậy, việc nâng cao nhận thức của nhà quản trị doanh nghiệp trong việc dự báo và đánh giá các tác động đến môi trường sẽ có đóng góp quan trọng vào sự thành công của Chiến lược quốc gia về tăng trưởng xanh. 

Chính vì những lí do trên, nhóm nghiên cứu xin trân trọng giới thiệu đến bạn đọc cuốn sách chuyên khảo “Tài chính - Ngân hàng - Kế toán xanh, Kinh nghiệm Quốc tế và hàm ý cho Việt Nam”.

Cuốn sách được biên soạn với kết cấu gồm 08 chương. Chương 1 và chương 2 nghiên cứu kinh nghiệm phát triển hệ thống tài chính xanh và mô hình ngân hàng xanh tại một số quốc gia, trên cơ sở đó, đề xuất khuyến nghị chính sách và các điều kiện nhằm phát triển hệ thống tài chính xanh và mô hình ngân hàng xanh ở Việt Nam.

Xu hướng nghiên cứu về ngân hàng xanh, kinh nghiệm quốc tế và vai trò của các trường đại học ở Việt Nam trong việc định hướng nghiên cứu, đào tạo về phát triển hệ thống ngân hàng bền vững được thảo luận trong chương 3.

Chương 4 nghiên cứu các thông lệ quốc tế phổ biến nhất về ngân hàng xanh, đồng thời khảo sát thực trạng xây dựng ngân hàng xanh tại Việt Nam nhằm đề xuất các điều kiện xây dựng mô hình này tại Việt Nam.

Chương 5 và chương 6 đánh giá thực trạng khung khổ pháp lý về ngân hàng xanh tại Việt Nam, khảo sát thực trạng hoạt động đầu tư xanh và sử dụng vốn tín dụng xanh tại Việt Nam, trên cơ sở đó, đề xuất các khuyến nghị chính sách nhằm xây dựng và phát triển ngân hàng xanh, hoạt động tín dụng xanh tại Việt Nam. Công cụ kế toán xanh được nghiên cứu trong chương 7 và chương 8, từ góc độ vĩ mô để đánh giá vai trò của kế toán tài nguyên tự nhiên trong bối cảnh phát triển bền vững và từ góc độ doanh nghiệp để phân tích các thuận lợi và rào cản áp dụng kế toán chi phí dòng nguyên vật liệu, công cụ mới của kế toán quản trị môi trường tại Việt Nam.

Trong quá trình phục hồi nền kinh tế thế giới sau khủng hoảng, nhiều quốc gia đã cân nhắc việc chuyển đổi mô hình phát triển kinh tế sang hướng “xanh” hơn. Theo kinh nghiệm của các quốc gia, một trong những tiền đề để hình thành kinh tế xanh là thúc đẩy sự phát triển của hệ thống tài chính xanh trên cơ sở xem xét một số khuyến nghị sau:

Thứ nhất, Chính phủ các nước cần xem xét điều chỉnh hệ thống luật pháp hiện hành và xây dựng các quy định mới cho phù hợp với thông lệ quốc tế theo xu hướng phát triển hệ thống tài chính xanh. Hệ thống tài chính xanh có nhiều đặc điểm khác biệt so với hệ thống tài chính hiện nay, do đó, cần nâng cao năng lực quản lý của các cơ quan nhà nước và đầu tư nhằm hỗ trợ quản lý hệ thống tài chính xanh.

Thứ hai, xét trên phương diện vĩ mô, việc triển khai hệ thống tài chính xanh cho phép các đối tượng hoạt động trong lĩnh vực tài chính - tiền tệ thuộc chính quyền, doanh nghiệp, hiệp hội, tổ chức đào tạo,… trong phạm vi quyền hạn của mình sẵn sàng tạo lập một môi trường có khả năng cung cấp sản phẩm và dịch vụ tài chính cần thiết để tạo điều kiện thuận lợi cho việc chuyển đổi từ nền kinh tế truyền thống sang nền kinh tế xanh.

Thứ ba, xét trên phương diện vi mô, cần đánh giá hệ thống tài chính xanh dưới góc độ lợi ích và chi phí. Mục tiêu hoạt động chính của doanh nghiệp là tối đa hóa lợi nhuận. Tuy nhiên, thực tế cho thấy một số dự án đem lại lợi nhuận cao nhất cho doanh nghiệp nhưng lại gây tác hại lớn cho môi trường, do đó, không tạo ra lợi ích lớn nhất cho xã hội. Như vậy, mục tiêu xây dựng mô hình tài chính xanh cần hướng tới việc giảm bớt hoạt động sản xuất và tiêu dùng sản phẩm có hại cho môi trường và gia tăng hoạt động sản xuất, tiêu dùng hàng hóa sạch và thân thiện với môi trường.

Thứ tư, mô hình tài chính xanh cần hỗ trợ nâng cao ý thức bảo vệ môi trường của người tiêu dùng thông qua việc thay đổi thói quen tiêu dùng. Đối với đại đa số người tiêu dùng ở các nước phát triển thì giá và đặc tính của hàng hóa, dịch vụ không phải là yếu tố duy nhất mà họ cân nhắc trong các quyết định mua sắm và sử dụng hàng hóa, dịch vụ. Thay vào đó, họ xem xét tới yếu tố đạo đức và trách nhiệm xã hội của nhà cung cấp như cách thức sản xuất sản phẩm, sự an toàn của môi trường sản xuất, tỷ lệ sử dụng lao động trẻ em hoặc các vấn đề pháp lý có liên quan. Nếu còn tồn tại những vấn đề như vậy thì người tiêu dùng sẽ không mua hay sử dụng hàng hóa và dịch vụ đó kể cả khi chúng được bán với mức giá thấp. Thay vào đó, người tiêu dùng sẽ gia tăng nhu cầu đối với các hàng hóa và dịch vụ “xanh”, đẩy thị trường đạt tới điểm cân bằng mới làm tăng giá hàng hóa và dịch vụ “xanh”. Mặt khác, Chính phủ có thể cung cấp trợ giá cho các hàng hóa và dịch vụ này, từ đó góp phần khuyến khích doanh nghiệp cung cấp và sản xuất các dịch vụ và hàng hóa “xanh”.

Thứ năm, trong điều kiện của Việt Nam, để thực hiện chính sách thu “xanh” nhằm bổ sung NSNN cho tăng trưởng bền vững cần phải đánh giá, rà soát lại cơ chế chính sách và hệ thống pháp luật, đặc biệt là những quy định liên quan đến bảo vệ môi trường nhằm tăng nguồn thu hiện hành. Hiện nay, mặc dù Việt Nam đã ban hành nhiều chính sách thuế bảo vệ môi trường, thuế tài nguyên, nghị định thu phí nước thải, chi trả dịch vụ môi trường, bồi hoàn thiệt hại môi trường,.., tuy nhiên những văn bản này còn nhiều bất cập và chồng chéo, nhất là Luật thuế bảo vệ môi trường và thuế tài nguyên. So với các nước khác, thuế suất tài nguyên của nước ta còn thấp, nhất là đối với các kim loại quý hiếm nên cần thiết phải điều chỉnh tăng mức tính thuế và phí môi trường cho phù hợp.

Khi điều chỉnh hoặc ban hành các quy định về thuế và phí bảo vệ môi trường, cần cân nhắc một số vấn đề sau đây: (i) Quy mô đánh thuế phải rộng bao hàm toàn diện quy mô thiệt hại về môi trường, nhằm vào mọi hành động gây ô nhiễm và không nên có hoặc chỉ hạn chế rất ít trường hợp được miễn trừ; (ii) Mức thuế suất phải được xây dựng dựa trên cơ sở đáng tin cậy, trong đó mức thuế suất ít nhất phải bằng chi phí biên để xử lý ô nhiễm; (iii) Số thu về thuế môi trường phải hỗ trợ giảm bớt số thu từ các loại thuế khác;  (iv) Cần cân nhắc tác động của thuế với những chính sách khác và sử dụng kết hợp với các công cụ chính sách khác để phát huy tính hiệu lực.

Thứ sáu, cần xây dựng các chính sách ưu đãi, nhất là ưu đãi về thuế, phí cho vay tài chính phù hợp cho khu vực doanh nghiệp nhằm khuyến khích doanh nghiệp đầu tư đổi mới công nghệ theo hướng công nghệ xanh, việc làm xanh để tạo ra thế mạnh trong cạnh tranh của doanh nghiệp trên thị trường. Điều này là cần thiết vì các chi phí xây dựng, xử lý hệ thống giảm thiểu ô nhiễm môi trường hoặc để sản xuất sạch thường khá lớn, gây khó khăn không nhỏ cho các doanh nghiệp muốn triển khai những hệ thống này, đặc biệt là các doanh nghiệp vừa và nhỏ vốn chiếm đa số trong nền kinh tế Việt Nam. Mặt khác, các ưu đãi về thuế hiện nay chưa đủ mạnh để khuyến khích các doanh nghiệp giảm thiểu ô nhiễm môi trường.

Thông tin chung về sách:

• Tên sách: Tài chính - Ngân hàng - Kế toán xanh: Kinh nghiệm quốc tế và hàm ý cho Việt Nam
  
• Chủ biên: PGS.TS. Trần Thị Thanh Tú; TS. Nguyễn Thị Hương Liên, Trường Đại học Kinh tế, ĐHQG Hà Nội.
• Tập thể tác giả: PGS.TS. Nguyễn Thị Minh Huệ, Trường Đại học Kinh tế Quốc dân; TS. Phạm Minh Tú, Học viện Chính sách và Phát triển; TS. Nguyễn Thị Phương Dung, Trường ĐH Bách khoa Hà Nội; TS. Trần Thị Vân Anh, TS. Nguyễn Phú Hà, TS. Phạm Ngọc Quang, TS. Tô Lan Phương - Trường ĐH Kinh tế, ĐHQG Hà Nội.
• Nhà xuất bản: Đại học Quốc gia Hà Nội
• Khổ sách: 16 x 24 cm
• Loại bìa: Bìa mềm
• Thời gian xuất bản: Năm 2017
• Số trang: 263 trang
• ISBN: 978-604-67-0810-0

________________

Nơi phát hành:

Nhà xuất bản Khoa học và Kỹ thuật

70 Trần Hưng Đạo, Hoàn Kiếm, Hà Nội

Ban biên tập: (024) 39421132