Nói về phong cách Hồ Chí Minh, thì phong cách quần chúng là một trong những nội dung đặc sắc nhất. Phong cách này xuất phát từ quan niệm: Nước ta là nước dân chủ, dân là chủ và làm chủ, cán bộ, đảng viên là “công bộc” của dân. Người đã viết: “Người xưa nói: quan làm công bộc của dân, ta cũng có thể nói: Chính phủ là công bộc của dân vậy. Các công việc Chính phủ làm phải nhằm vào một mục đích duy nhất là mưu tự do, hạnh phúc cho mọi người. Cho nên, Chính phủ nhân dân bao giờ cũng đặt quyền lợi của nhân dân lên trên hết thảy”.
Cả cuộc đời hoạt động cách mạng của Chủ tịch Hồ Chí Minh là một tấm gương mẫu mực về gần dân, học dân, kính trọng phục vụ nhân dân, Người nói: “Chúng ta phải yêu dân, kính dân thì dân mới yêu ta, kính ta”. Chủ tịch Hồ Chí Minh luôn luôn căn dặn cán bộ, đảng viên rằng: quần chúng nhân dân là người làm ra lịch sử, làm nên thành công của cách mạng, là người chủ đất nước; do đó, mỗi đảng viên, cán bộ ở bất cứ cương vị nào, làm công việc gì đều phải “vừa là người lãnh đạo, vừa là người đầy tớ thật trung thành của nhân dân”, Người cho rằng: “Cán bộ muốn cho xứng đáng, phải làm được việc. Muốn làm được việc, thì phải được dân tin, dân phục, dân yêu”. Do vậy, trong mọi hoạt động của người cán bộ, đảng viên phải luôn dựa vào sức mạnh của dân, xuất phát từ lợi ích của nhân dân, đi đúng đường lối quần chúng.
Chủ tịch Hồ Chí Minh yêu cầu mọi cán bộ, đảng viên phải yêu mến, tin tưởng vào khả năng và sức mạnh của nhân dân, đi đúng đường lối quần chúng, đồng thời, bản thân Người nêu cao tấm gương về lòng yêu mến và tin tưởng rất mực vào khả năng và sức mạnh của nhân dân. Bác nói: “Nước lấy dân làm gốc”, “gốc có vững, cây mới bền; xây lầu thắng lợi trên nền nhân dân”. Bác thường xuyên căn dặn các tổ chức Đảng, cán bộ, đảng viên phải coi trọng mối liên hệ chặt chẽ với quần chúng, phải thể hiện tinh thần phụ trách trước nhân dân.
Bác khuyên cán bộ đảng viên “phải từ nơi quần chúng ra, trở lại nơi quần chúng”. Người phê phán tệ xa rời quần chúng, lên mặt “quan cách mạng” cửa quyền, mệnh lệnh, ức hiếp nhân dân với kiểu “thích làm việc bằng giấy tờ thật nhiều. Ngồi một nơi chỉ tay năm ngón, không chịu xuống địa phương kiểm tra công tác”, việc gì cũng từ “trên dội xuống”, dùng mệnh lệnh, chỉ thị để lãnh đạo, dẫn đến “Những chỉ thị, nghị quyết cấp trên gửi xuống các địa phương có thực hiện được hay không, các đồng chí cũng không biết đến”. Người còn chỉ rõ “Cái lối làm việc như vậy rất có hại. Nó làm cho chúng ta không đi sát phong trào, không hiểu rõ được tình hình bên dưới cho nên phần nhiều chủ trương của chúng ta không thi hành được đến nơi, đến chốn” .
Theo Chủ tịch Hồ Chí Minh, sự gần gũi, sâu sát quần chúng của người cán bộ cách mạng là hết sức cần thiết, nhờ đó mà cán bộ, đảng viên mới không mắc bệnh chủ quan, không quan liêu, đại khái, ham chuộng hình thức. Người nhiều lần nhấn mạnh: sâu sát quần chúng là biểu hiện quan trọng nhất của phương pháp làm việc xã hội chủ nghĩa, nó đối lập với lề lối làm việc quan liêu, hống hách, cửa quyền của bọn quan lại cai trị dưới thời của chế độ cũ. Khi có dịp về thăm địa phương, nhà máy, công trường, Người thường không báo trước là mình đi. Người thường xuống ngay hiện trường sản xuất, làm việc của người lao động, thăm nơi ăn, chốn ở, nhà kho nhà bếp, khu vệ sinh, giếng nước sau đó mới có buổi làm việc với lãnh đạo địa phương, đơn vị.
Người nhắc nhở cán bộ, đảng viên khi thấy cách tổ chức và cách làm nào không phù hợp với quần chúng thì phải có gan kịp thời đề nghị lên cấp trên để bỏ đi hoặc sửa lại. Bác nói: “Bao nhiêu cách tổ chức và cách làm việc đều vì lợi ích của quần chúng. Vì vậy, cách tổ chức và cách làm việc nào không phù hợp với quần chúng, thì ta phải có gan đề nghị lên cấp trên để bỏ đi hoặc sửa lại...”. Cách nào hợp với quần chúng, quần chúng cần, thì dù chưa có sẵn, ta phải đề nghị lên cấp trên mà đặt ra. Người từng căn dặn đội ngũ cán bộ phải luôn sâu sát quần chúng, xuất phát từ quần chúng để rèn luyện, điều chỉnh tác phong, phương pháp làm việc; phải luôn luôn chống thói làm việc tuỳ tiện, chủ quan, coi thường quần chúng. Những căn bệnh này phá hoại mối quan hệ giữa cán bộ với quần chúng, làm cho quần chúng mất lòng tin, chán ghét cán bộ.
Người nhắc nhở đội ngũ cán bộ, đảng viên rằng: hiểu sâu sắc đường lối, chủ trương, chính sách của Đảng và nhà nước là điều quan trọng, nhưng quan trọng hơn là phải tìm mọi cách giải thích cho mỗi người dân hiểu được rõ ràng những chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước chính là đem lại “lợi ích cho họ và nhiệm vụ của họ, họ phải hăng hái làm cho kỳ được”. Để làm được như vậy, mỗi cán bộ, đảng viên phải luôn sâu sát quần chúng để học cách nói, cách viết, cách làm sao cho phù hợp với quần chúng và quan trọng hơn đó là biết giải quyết những vấn đề thiết thực có liên quan cụ thể tới đời sống của quần chúng, đó mới là một người cán bộ thực sự sâu sát quần chúng, thực sự hiểu dân, yêu dân, kính trọng dân.
Chủ tịch Hồ Chí Minh yêu cầu các cán bộ, đảng viên phải biết dựa vào quần chúng để xây dựng kế hoạch cho sát, cho đúng, từ đó huy động được tiềm năng, sức mạnh của quần chúng thực hiện thắng lợi kế hoạch. Người từng nói: Dân ta rất thông minh, biết giải quyết mọi công việc một cách nhanh chóng mà nhiều cán bộ nghĩ mãi không ra “Nếu lãnh đạo khéo thì việc gì khó khăn mấy và to lớn mấy, nhân dân cũng làm được”. Để làm được điều đó, đội ngũ cán bộ phải thành tâm học hỏi quần chúng, kiên trì trong việc giáo dục, giác ngộ, lãnh đạo quần chúng “Muốn cho dân chúng thành thật bày tỏ ý kiến, cán bộ phải thành tâm, phải chịu khó, phải khéo khơi cho họ nói. Do ý kiến và đề nghị lẻ tẻ của dân chúng, ta phải khéo gom góp lại, sắp đặt lại cho có ngăn nắp, thứ tự rồi cùng dân chúng ra sức thi hành. Như vậy, vừa nâng cao trình độ dân chúng, mà cũng vừa nâng cao kinh nghiệm của mình. Bất cứ việc gì đều phải bàn bạc với dân, hỏi ý kiến và kinh nghiệm của dân, cùng với dân đặt kế hoạch cho thiết thực với hoàn cảnh cụ thể của địa phương, rồi động viên và tổ chức toàn dân thi hành”.
Đối với người lãnh đạo, phong cách quần chúng không chỉ trong quan hệ với dân, mà còn thể hiện trong quan hệ của cấp trên với cấp dưới, của cán bộ lãnh đạo với cán bộ, đảng viên bình thường. Hiểu dân là để hiểu cấp dưới được chính xác hơn, hiểu cấp dưới là để hiểu dân được đầy đủ hơn. Càng hiểu dân và càng hiểu cấp dưới, người lãnh đạo càng hiểu chính mình và huy động được tối đa tiềm năng, sức mạnh của quần chúng, của cấp dưới, rút ra được những điều bổ ích để bổ sung cho chủ trương, chính sách đã được đề ra, Người căn dặn người cán bộ lãnh đạo phải“ khéo tập trung ý kiến của quần chúng, hoá nó thành cái đường lối để lãnh đạo quần chúng”.
Để dân biết, dân tin, dân làm theo, mỗi cán bộ, đảng viên phải là người tiên phong gương mẫu, phải “miệng nói, tay làm”, thống nhất lời nói với hành động. Người nhắc nhở cán bộ, đảng viên phải thực hiện phương châm “đảng viên đi trước, làng nước theo sau”, nghiêm túc thực hiện cần, kiệm, liêm, chính, chí công vô tư, kiên quyết đấu tranh với tệ quan liêu, tham nhũng, lãng phí, xa xỉ. Có như thế người cán bộ cách mạng mới được dân mến, dân tin, dân phục, mới có thể công tâm, sâu sát, gắn bó mật thiết với quần chúng nhân dân.
Với chủ đề trọng tâm trong năm 2013 tiếp tục “Học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh”: về phong cách quần chúng, dân chủ, nêu gương, nêu cao trách nhiệm gương mẫu của cán bộ, đảng viên, nhất là cán bộ lãnh đạo chủ chốt các cấp thì “mỗi đảng viên, cán bộ, công chức, viên chức chúng ta nguyện làm người công bộc tận tụy, trung thành của nhân dân”, để thực hiện tốt nhiệm vụ đó, mỗi cán bộ, đảng viên học tập phong cách quần chúng của Chủ tịch Hồ Chí Minh, thể hiện trong công việc hàng ngày, suốt đời phấn đấu vì lợi chung của Tổ quốc, của dân tộc; tận tuỵ phục vụ nhân dân, vì lợi ích của nhân dân, luôn dựa vào sức mạnh của dân, đi đúng đường lối quần chúng, góp phần củng cố niềm tin của nhân dân đối với Đảng, làm cho Đảng ta thật sự trong sạch, vững mạnh, lãnh đạo thắng lợi công cuộc đổi mới và phát triển quê hương, đất nước trong thời kỳ công nghiệp hoá, hiện đại hoá và hội nhập quốc tế của đất nước.